Treść

Historycy przyjmują za źródłami historycznymi, że dzisiejsza nazwa Szymbark jest wtórna, pierwotnie wieś nazywała się inaczej. Mianowicie w dokumencie księcia w dokumencie księcia gdańskiego Mściwuja II z r. 1284, mocą którego to dokumentu książę przekazuje ziemię Pirsna wraz z 22 miejscowościami, wśród których na pierwszym miejscu jest Kościerzyna, siostrze stryjecznej Gertrudzie, córce Sambora, księcia tczewskiego, na 20. pozycji znalazła się wieś zapisana źródłowo Manecewo, potem z r. 1291 pochodzi zapis Manchowe i z XVI-wiecznych wizytacji kościelnych biskupa kujawskiego Rozrażewskiego Monszowo, ale wtedy wieś kwalifikowana jest już jako villa deserta, czyli 'wieś opuszczona'. Zdaniem historyka, ks. Pawła Czaplewskiego, autora Kartuzji kaszubskiej (Gdańsk 1966, s. 108, 155) zaginęła ta wieś w wojnie 13-letniej. Różnie próbowali nazwę wsi odczytywać historycy: już to jako Mansowo od łacińskiego mansus 'łan, miara gruntu', już to jako Mączewo od rzeczownika mąka. Moim zdaniem trzeba te zapisy odczytać jako Mańkowo lub Manieczewo i zinterpretować jako nazwę dzierżawczą wskazującą na pierwotnego właściciela bądź założyciela wsi o imieniu Maniek. Imię Maniek pochodzi od imienia hebrajskiego Emanuel o pierwotnym znaczeniu 'Bóg z nami'. (Takie imię wybrał, jak wiemy, Bóg dla swego Syna w znanym tekście proroka Izajasza 7, 14 i Mt 1, 23). Od imienia pochodzi dość częste na Pomorzu nazwisko Mańczak, utworzone za pomocą patronimicznego (odojcowskiego) przyrostka -ak, jak Stasiak od Staś, Wawrzyńczak od Wawrzyniec, Adamiak od Adam itd.
Opuszczoną wieś trzeba było od nowa zasiedlić. Dokonali tego starostowie kościerscy, do nich bowiem należały te okolice, sprowadzając w XVII w. Niemców. Dlatego w r. 1664 mamy zapisaną omawianą wieś królewską w postaci Szenberg. Nazwa utworzona została od niemieckiego przymiotnika schön 'piękny' i Berg 'góra' i nazwana przez Niemców. Ta etmologicznie niemiecka nazwa została spolszczona regularnie na Szymbark, jak Rottenberg na Rotembark, wieś pod Kościerzyną. Niemiecki człon -berg oddawali bowiem Polacy regularnie przez -bark. Dopowiedzmy, że mamy w Kartuskiem kilka innych nazw miejscowości o etymologii niemieckiej, jak Heytus pod Pomieczynem z dawnego Heyhus, a to od dolnoniemieckiego Hey = górnoniemieckie Heu 'siano' i dolnoniemieckie Hus = górnoniemieckie Haus 'dom', czyli pierwotnie 'buda na siano', Hopowo z niemieckiego Hoppendorf, Egiertowo z niemieckiego Eggertshütte i inne. Tak to nazwy są często świadkami dziejów, jakie przechodziły miejscowości i tereny, na których te miejscowości się znajdują. (GK 1991, nr 25, s. 9)